Rozwojowa dysplazja stawu biodrowego

Spis treści

• Etiologia rozwojowej dysplazji stawu biodrowego
• Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne
• Dysplazja stawu biodrowego u noworodków
• Dysplazja stawu biodrowego u dzieci starszych
• Dysplazja stawu biodrowego u dorosłych
• Fizjoterapia i leczenie rozwojowej dysplazji stawu biodrowego
• Jak może pomóc Masaż Tkanek Głębokich?
• Najlepsze porady dla pacjentów

Wstęp

Jako fizjoterapeuci, osteopaci i integratorzy strukturalni z wieloletnim doświadczeniem, codziennie pracujemy z pacjentami cierpiącymi na rozwojową dysplazję stawu biodrowego. W tym artykule przedstawiamy podstawowe informacje, które mogą być pomocne w praktyce terapeutycznej. Temat ten omawiamy też szerzej podczas kursów Masażu Tkanek Głębokich, na które serdecznie zapraszamy wszystkich terapeutów i studentów.

Etiologia rozwojowej dysplazji stawu biodrowego

Staw biodrowy jest stawem kulistym, gdzie panewka powstaje z kości biodrowej (⅖), kulszowej (⅖) i łonowej (⅕). Panewka jest pogłębiona obrębem stawowym, dzięki czemu głowa kości udowej stabilnie się w niej mieści. Stabilizację wspierają więzadła, w tym więzadło głowy kości udowej.

Dysplazja powstaje, gdy głowa kości udowej nie jest prawidłowo osadzona w panewce, która jest zbyt płytka. Może to nastąpić w okresie okołoporodowym lub noworodkowym. Czynniki ryzyka to między innymi:

• ułożenie miednicowe płodu,
• makrosomia (masa ciała noworodka >4000 g),
• ucisk płodu przy mało rozciągliwych mięśniach brzucha i dna miednicy (pierwszy poród),
• płeć żeńska,
• działanie hormonu relaksyny rozluźniającego więzadła,
• rodzinne występowanie dysplazji.

Wyróżnia się trzy typy dysplazji u noworodków, w zależności od nasilenia:

• Biodro niestabilne – dodatni objaw Ortolaniego i test Barlowa, rokowanie dobre.
• Biodro podwichnięte – dodatni test Barlowa, asymetria fałdów pachwinowych, ryzyko zwichnięcia.
• Biodro zwichnięte – ujemne objawy Ortolaniego i Barlowa, ale możliwe ruchy wzdłuż osi kończyny.

Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne

• Badanie wszystkich dzieci przez tego samego lekarza dwukrotnie w ciągu pierwszych 3 miesięcy życia.
• W grupach ryzyka (np. z wywiadem rodzinnym) wykonuje się USG bioder. RTG stosuje się około 3-4 miesiąca życia.
• Kolejne badanie kliniczne w 6. miesiącu życia, gdy zaczyna się obciążenie stawów.
• W przypadku zwichnięcia – natychmiastowa interwencja aparatem ortopedycznym.

Dysplazja u noworodków

Objawy kliniczne obejmują:

• Objaw Ortolaniego – przeskakiwanie głowy kości udowej podczas odwodzenia kończyn ugiętych do 90°.
• Test Barlowa – prowokacja podwichnięcia przy przywodzeniu kończyn.
• Asymetria fałdów pachwinowych i udowych, ograniczenie odwodzenia, nierówna długość kończyn.

Diagnostyka może być przeprowadzona już w pierwszych 5 dniach życia. Wczesne rozpoznanie pozwala na skuteczne leczenie i zapobiega powikłaniom.

Leczenie zachowawcze:

• Szelki Pavlika – utrzymanie stawu w zgięciu 100–110° i odwiedzeniu około 50°, stosowane przez około 12 tygodni.
• Poduszki Frejki i szyny Koszli jako alternatywy.
• Kontrola za pomocą USG lub RTG.

W przypadku braku efektów leczenia zachowawczego konieczna jest operacja, szczególnie po 6. miesiącu życia.

Dysplazja u dzieci starszych

W starszym wieku dysplazja objawia się:

• Zaburzeniami chodu (np. utykanie),
• Skróceniem kończyny,
• Ograniczeniem odwodzenia,
• Objawem Trendelenburga (opadanie miednicy podczas stania na jednej nodze),
• Objawem Duchenne’a (pochylenie tułowia w stronę kończyny podporowej).

Leczenie operacyjne obejmuje repozycję głowy kości udowej, korekcje osteotomiczne szyjki kości udowej lub miednicy (np. metoda Saltera). Po operacji konieczna jest rehabilitacja, uwzględniająca unieruchomienie, ćwiczenia wzmacniające, zwiększające ruchomość oraz naukę prawidłowego chodu.

Dysplazja u dorosłych

Jeśli dysplazja nie została rozpoznana i leczona w dzieciństwie, może skutkować:

• Przewlekłym bólem w pachwinie,
• Zmianami zwyrodnieniowymi stawu biodrowego,
• Wadami postawy i chodu,
• Objawem Trendelenburga i Duchenne’a.

Nieleczona dysplazja prowadzi do powikłań takich jak:

• Choroba zwyrodnieniowa,
• Jałowa martwica głowy kości udowej,
• Staw biodrowy szpotawy,
• Konflikt udowo-panewkowy (FAI),
• Dysplazja resztkowa.

Fizjoterapia i leczenie

Fizjoterapia ma na celu:

• Uśmierzenie bólu,
• Zachowanie ruchomości i siły mięśni,
• Poprawę stabilności stawu,
• Edukację pacjenta w zakresie ergonomii.

Stosuje się masaże, fizykoterapię przeciwbólową i przeciwzapalną oraz leki. W zaawansowanych przypadkach wskazana jest endoprotezoplastyka stawu biodrowego. Po zabiegu kontynuowana jest rehabilitacja, obejmująca:

• Edukację w zakresie prawidłowego ustawienia kończyny,
• Ćwiczenia oddechowe, przeciwzakrzepowe, zwiększające ruchomość i siłę mięśniową,
• Nauka chodu i fizykoterapia (termoterapia, laser, jonoforeza, TENS).

Jak może pomóc Masaż Tkanek Głębokich?

Masaż Tkanek Głębokich pomaga rozluźnić mięśnie, poprawić ukrwienie, zmniejszyć napięcia i ból, co wspiera proces rehabilitacji i przyspiesza powrót do pełnej sprawności.

Porady dla pacjentów

Czy dysplazja jest uleczalna?

Tak, szczególnie przy wczesnym rozpoznaniu. U dzieci często wystarcza leczenie zachowawcze, u dorosłych może być konieczne leczenie operacyjne połączone z rehabilitacją.

Czym grozi dysplazja stawu biodrowego?

Może prowadzić do artrozy, zwichnięć, niestabilności, zaburzeń funkcjonalnych oraz poważnych ograniczeń ruchomości.